Hoe Tsjernobyl ons leven veranderde
Welke gebeurtenis heeft jouw leven veranderd?
Je kent ze wel, die teatopics. Met van die grappige, leuke, lieve vragen, waarop vaak een simpel antwoord voldoende is.
Niet op de vraag welke gebeurtenis mijn leven veranderde. Dat antwoord is niet zo eenvoudig. Ik zal het uitleggen. Daarvoor moet ik heel wat jaren terug in de tijd.
Het is maandag 28 april 1986. Theo en ik, Anneliese, zijn drukdoende met de voorbereidingen in ons kleine restaurant. Le Hibou, slechts 55 m2 groot, maar perfect voor ons tweetjes. Theo in de keuken, ik voor in het restaurant. Uit de pannen op het brede fornuis onder de koperen afzuigkap, stijgen heerlijke geuren op. Theo is helemaal op dreef. De tafels in het restaurant zijn gedekt, het bestek blinkt en de glazen zijn gepoleerd. Zo ga ik nog de drank- en wijnvoorraad controleren en eventueel aanvullen. Over één uur gaan we open en arriveren de eerste gasten. De laatste avond van onze werkweek, morgen is onze sluitingsdag en hebben we een dag vrij. De radio staat zoals altijd afgestemd op Radio 1. Om 16 uur, als het nieuwsbulletin begint, draaien we de volumeknop verder open om boven de herrie van de afzuigkap uit het laatste nieuws duidelijk te verstaan. Naast het nieuws over de Amsterdamse Effectenbeurs en het noodweer dat Spanje en dus ook de wielrenners van de Ronde van Spanje treffen, vertelt de nieuwslezeres een wazig verhaal over Zweedse onderzoekers die een melding hebben gemaakt van een grote wolk radioactief materiaal. Alles gebaseerd op een vermoeden dat die wolk afkomstig is uit de Sovjet-Unie. Een ver van ons bed nieuwsitem.
Vrijdag 2 mei daalt de ernst van wat er wellicht gebeurd is meer in. Waren het eerst ver weg geruchten, sinds vandaag weten we dat er ook in Nederland regen met radioactieve stofdeeltjes naar beneden is gekomen. Het RIVM gaat metingen doen. Zodra daar de uitslagen van bekend zijn wordt er een graasverbod ingesteld om besmetting van melk te voorkomen. Ook is het verboden om geoogste bladgroente te verkopen of te nuttigen. Wij zijn in shock, dit gaat over ons voedsel!
Intussen is bekend dat het om een explosie in een kerncentrale gaat, genaamd Tsjernobyl. Ergens in de buurt van Kiev en dat er al meer dan 100.000 mensen zijn geëvacueerd. We beginnen ons af te vragen wat de gevolgen voor ons, Europa, de wereld, zijn? Is hetgeen we onze gasten voorschotelen nog wel veilig? Geeft het wild dat we bij horecagroothandel ISPC Breda inkopen ’s nachts licht door vrijgekomen radioactiviteit?
Meer en meer vinden we dat hier iets mee moeten doen, dat de lijnen van aanvoer van onze ingrediënten korter moeten. Rechtstreeks inkopen bij de boer en teler, hun passie voelen, zien hoe ze het telen en zien wat we kopen, eerlijke producten. Zoals kaas, zuivel, champignons, asperges, rundvlees, waterkers, kruiden, waterkers. In plaats van dit bij de groothandels zoals ISPC en HANOS in te kopen, struinen we door de regio. We zijn hierdoor veel tijd kwijt, maar de voldoening is groot. Het eerlijke verhaal dat ik aan onze gasten vertel over wat op hun bordje ligt, is mooi. Zo proeven de gasten ten eerste de kwaliteit van het product en vervolgens de liefde waarmee Theo het heeft bereid.
Terwijl op grote afstand het leven van honderdduizenden mensen is verwoest, gaat het leven voor ons “normaal” door. We besluiten Le Hibou te verkopen en verhuizen naar de woning van de burgemeester, een paar honderd meter verderop, en openen na een grondige verbouwing ’t Wichlant. Hier leggen we de culinaire lat iets hoger, maar volgen nog steeds ons gedachtengoed.
Begin jaren ’90 emigreren vrienden naar Frankrijk om daar een zelfvoorzienend bestaan op te bouwen. Regelmatig bezoeken we hun boerderij met het piepkleine restaurant. Daar zijn, waar alles puur en natuurlijk verloopt, is voor ons telkens weer een feest. Hun manier van leven werpt mij terug naar mijn kinderjaren, waar ik in de moestuin mijn vader help met planten, wieden en oogsten, en stilletjes toekeek hoe hij een kip of konijn slachtte. Zo ook Theo, opgegroeid in het Westland, als kind vaak te vinden in de grote kassen van zijn oom, waar vele tomatenrassen groeiden.
Weer thuis pakken we ons leventje op. Zes dagen in de week in dienst van het restaurant. Lange dagen en weinig buiten. Of onderweg voor de inkoop, of doende met de voorbereidingen, of open en aan het werk. De dagen, weken, maanden glippen zo door onze handen.
Dan overvalt ons een andere indringende gebeurtenis, het overlijden van een dierbaar familielid. Dit, tezamen met de Tsjernobylramp én wat we zien bij onze vrienden in Frankrijk, doet ons beseffen we dat we zo niet verder willen leven. We snakken naar lucht, vrijheid. Hoog tijd om het zaadje, in 1986 geplant, tot wasdom te brengen. Wat als we een Table d’Hôte met een Chambre d’Hôte à la France hier in Nederland, ergens op het platteland, realiseren? Is dat mogelijk met alle wetten en regels? Vragen waar we niet 1, 2, 3 een antwoord op hebben.
In 1997 is het zover. We vinden dé droomplek in Noord-Limburg. Een grote boerderij met een flinke plak grond. Na de verkoop van ’t Wichlant bouwen we een totaal nieuw bestaan op in Siebengewald. Doordeweeks boeren en in het weekend koken en serveren. Met De Bourgondische Hoeve verwezenlijken we een streekrestaurant pur sang. Denk daarbij aan een grote moestuin, ‘n twee-kaps kas, flinke fruitboomgaard en een altijd geurende kruidentuin waarin we producten telen die alle tijd krijgen om te rijpen, slow-food. Ook is er vee. In de weilanden scharrelen kippen en ganzen, soms vergezeld door een paar paplammeren die verstoten zijn door hun mama, en elk jaar twee biggen. Allen hebben ze een best leven bij ons. Het rondje langs overige producenten is beduidend korter dan voorheen. Het onderhouden van één hectare grond vergt wel veel tijd, net zoals het telen en oogsten van groente en fruit. Zo moet ik een krop sla soms wel vier keer wassen voordat ie zonder slakjes op het bord van de gast eindigt. Maar het gevoel van trots als wij het eindresultaat oogsten en zien hoe de gasten genieten van de pure smaken, is met geen pen te beschrijven. Het is elke dag aanpoten geblazen, maar alles in een ontspannen sfeer.
Intussen schrijven we 2022 en is er veel veranderd. Zowel in de privésfeer als wereldkundig, waarvan ik één grote kentering wil aanhalen omdat dit aansluit op bovenstaand verhaal.
In 1991 valt onder het bewind van Sovjetleider Gorbatsjov de Sovjet-Unie uiteen en regeren alle 15 republieken vanaf dat moment zelfstandig. Twee daarvan zijn Rusland en Oekraïne en helaas nu in oorlog met elkaar.
Tsjernobyl ligt ten noorden van Kiev, de hoofdstad van Oekraïne. Het is sinds de nucleaire ramp veranderd in een spookstad omdat de radioactieve straling er nog steeds té hoog is. Door de oorlog neemt de angst voor een nieuwe kernramp enorm toe nu kerncentrale Zaporizja, de grootste van Europa, onder Russisch vuur ligt.
Wat als dit leidt tot een herhaling van 1986?
Als 28-jarigen zaten we vol dromen. Op die ramp na, kenden we weinig gevaren en leefden we gevoelsmatig in een veilige cocon.
Maar hoe gaan de jongeren van nu daar straks mee om als ons weer zo’n ramp overkomt? Kunnen zij dan net als wij nog wél hun idealen verwezenlijken?
PS
Intussen schrijven we 2022 en is er veel veranderd. Zo moest ik in 2011 afscheid van Theo nemen. Naar aanleiding daarvan heb ik een boek geschreven met als titel ‘Was er maar een recept voor rouwen’. Een boek waarin Tsjernobyl ook een belangrijke plaats inneemt omdat het een grote stempel op ons leven samen heeft gedrukt. Dan is er naast privé wereldwijd veel veranderd, waarvan ik één grote kentering wil aanhalen omdat dit aansluit op bovenstaand verhaal.
In 1991 valt onder het bewind van Sovjetleider Gorbatsjov de Sovjet-Unie uiteen en regeren alle 15 republieken vanaf dat moment zelfstandig. Twee daarvan zijn Rusland en Oekraïne en helaas nu in oorlog met elkaar.
Tsjernobyl ligt ten noorden van Kiev, de hoofdstad van Oekraïne. Het is sinds de nucleaire ramp veranderd in een spookstad omdat de radioactieve straling er nog steeds té hoog is. Door de oorlog neemt de angst voor een nieuwe kernramp enorm toe nu kerncentrale Zaporizja, de grootste van Europa, onder Russisch vuur ligt.
